ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థ వేగంగా పరివర్తన చెందుతోంది. ఒకప్పుడు వ్యవసాయం, పరిశ్రమలే ఆర్థికాభి వృద్ధికి మూలస్తంభాలుగా ఉండేవి. ఆ త ర్వాత సేవల రంగం, సమాచార సాంకేతిక త ప్రాధాన్యం సంతరించుకున్నాయి. 21వ శతాబ్దంలో మేధస్సు, సృజనాత్మకత, ప్రతిభల నుంచి ఆవిర్భవించే సృజనాత్మక ఆర్థి క వ్యవస్థ ఒక నూతన శక్తిగా ఎదుగుతోం ది. సృజనాత్మక ఆస్తుల ఆధారంగా ఆర్థిక వృద్ధిని, అభివృద్ధిని సాధించే వ్యవస్థను ‘సృజనాత్మక ఆర్థిక వ్యవస్థ’ అంటారు.

ఇది కేవలం ఆదాయాన్ని ఉత్పత్తి చేయడమే కా క ఉద్యోగాలను సృష్టిస్తుంది. ఎగుమతుల ద్వారా రాబడిని పెంచుతుంది. అంతేకాక సామాజిక ఐక్యతను, సాంస్కృతిక వైవిధ్యాన్ని, మానవాభివృద్ధిని ప్రోత్సహిస్తుం ది. ఈ వ్యవస్థ సాంకేతికత, మేధో సంపత్తి, పర్యాటక రంగాలతో పరస్పరం అనుసంధానమై ఆర్థిక, సాంస్కృతిక, సామాజిక అంశాలను కలిగి ఉంటుంది. ఇవి ఆర్థిక విలువ, మార్కెట్ లక్ష్యాలతో కూడిన కనిపించని మేధో, కళాత్మక సేవలను అంది స్తాయి.

ముఖ్యంగా కళలపై ఆధారపడిన జ్ఞాన సంబంధ పనులు, మేధో సంపత్తి హ క్కులద్వారా ఆదాయాన్ని పొందుతాయి. చేతివృత్తులు, సేవలు, పారిశ్రామిక రంగా ల మధ్య ఇదొక వారధిలా పనిచేస్తుంది. 

వ్యక్తిగత సృజన, నైపుణ్యం, ప్రతిభ ఆధారంగా విస్తరించే అన్ని రకాల పరిశ్రమల సమాహారమే ఈ వ్యవస్థ. ఇది మేధో సంపత్తి ద్వారా ఆర్థిక విలువను సృష్టిస్తుంది. హస్తకళలు, చిత్రలేఖనం, శిల్పకళ, మ్యూజియంలు, చారిత్రక ప్రదేశాలు సాం స్కృతిక వారసత్వంలో భాగం కాగా, సం గీతం, నృత్యం, థియేటర్, ఒపేరా వంటి ప్రదర్శన కళలు, పుస్తకాలు, వార్తాపత్రికలు, మేగజైన్లు, రేడియో, టెలివిజన్ వంటి మీడియా ప్రచురణలు, చలనచిత్రాలు, యానిమేషన్, డాక్యుమెంటరీలు,

వీడియో కంటెంట్, ఆర్కిటెక్చర్, డిజైన్, గ్రాఫిక్స్, ఫ్యాషన్, ఇంటీరియర్, ప్రకటనలు, మార్కె ట్ రీసెర్చ్, కంప్యూటర్ గేమ్స్, సాఫ్ట్‌వేర్ డిజైన్, డిజిటల్ కంటెంట్ క్రియేషన్ వంటి రంగాలు అన్నీ ఇందులో అంతర్భాగమే. డిజిటల్ విప్లవం, ఇంటర్నెట్ విస్తరణ సృజనాత్మక ఉత్పత్తులు, సేవలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా వేగంగా చేరుకోవడానికి దోహదపడ్డాయి.

భారతదేశానికి ప్రాముఖ్యం

ఈ ఆర్థిక వ్యవస్థను అంచనా వేయడం ఆర్థిక సహకారం, ఉపాధి, సృజనాత్మక కా ర్యకలాపాల్లో ప్రజల భాగస్వామ్యం వంటి అనేక అంశాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. ‘యునైటెడ్ నేషన్స్ కాన్ఫరెన్స్ ఆన్ ట్రేడ్ అండ్ డెవలప్‌మెంట్ క్రియేటివ్ ఎకానమీ ఔట్‌లుక్  2024’ ప్రకారం, 2022లో సృజనాత్మక సేవల ప్రపంచ వాణిజ్యం 1.4 ట్రిలియన్లకు చేరుకుంది.

ఇది 2017 నుంచి 29 శాతం వృద్ధిని సూచిస్తుంది. సృజనాత్మక వస్తువుల ఎగుమతులు కూ డా 19 శాతం పెరిగి 713 బిలియన్లకు చేరుకున్నాయి. మొత్తంగా, సృజనాత్మక ఆర్థిక వ్యవస్థ ప్రస్తుతం సంవత్సరానికి 2 ట్రిలియన్ల కంటే ఎక్కువ ఆదాయాన్ని ఇస్తోంది. ప్రపంచవ్యాప్తంగా దాదాపు 50 మిలియన్ల ఉద్యోగాలకు ఆశ్రయం కల్పిస్తోంది. 

భారతదేశం గొప్ప సాంస్కృతిక వారసత్వం, విభిన్న కళారూపాలు, నైపుణ్యం కలిగిన హస్తకళాకారులు, ప్రపంచంలోనే అత్యధిక యువ జనాభాను కలిగి ఉంది. దేశవ్యాప్తంగా ఈ ఆర్థిక వ్యవస్థ వేగంగా వి స్తరిస్తోంది. ప్రస్తుతం దీని విలువ 30 బిలియన్లుగా ఉంది. ఇది దేశ జీడీపీకి దాదాపు 2.5 శాతం తోడ్పాటును అందిస్తోంది. 8 శాతం శ్రామిక శక్తికి జీవనోపాధిని కల్పిస్తోంది.

ఒక్క ఇన్‌ఫ్లుయెన్సర్ మార్కెటింగ్ రంగం విలువే రూ. 3,375 కోట్లు. ప్రపం చ వ్యాప్తంగా ఉన్న రెండు లక్షల కంటే ఎ క్కువ మంది పూర్తి- సమయ కంటెంట్ సృ ష్టికర్తలు మన దేశ ఉనికిని చాటుతున్నారు. గౌహతి, కొచ్చి, ఇండోర్ వంటి నగరాలు దేశవ్యాప్తంగా వికేంద్రీకృత సృజనాత్మక విప్లవానికి ఊపిరి పోస్తూ, సృజనాత్మక కేంద్రాలుగా ఎదుగుతున్నాయి.

ఇది కేవ లం పట్టణ ప్రాంతాలకే పరిమితం కాకుం డా గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని కళాకారులు, హస్తకళాకారులకూ ఉపాధి అవకాశాలు కల్పిస్తోంది. ముఖ్యంగా యువతకు, మహిళలకు విస్తృతమైన అవకాశాలను ఇస్తోం ది. పర్యాటకం వంటి అనుబంధ రంగాలకు కూడా ఊతమిస్తోంది. మన సృజనా త్మక ఉత్పత్తులు, సేవలకు అంతర్జాతీయ మార్కెట్లో మంచి డిమాండ్ ఉంది. సరైన విధానాలతో దీనిని ముందుకు నడిపిస్తే, ఎగుమతులను గణనీయంగా పెంచవచ్చు.

సవాళ్లను అధిగమించే మార్గాలు

ఈ రంగం ప్రధానంగా అసంఘటితంగానే కొనసాగుతోంది. చిన్న తరహా హస్త కళాకారులు, కళాకారులకు సరైన ప్రోత్సా హం, మార్కెటింగ్ మద్దతు కొరవడింది. ఈ ఆర్థిక వ్యవస్థను సమగ్రంగా గుర్తించి, ప్రోత్సహించడానికి ఒక స్పష్టమైన, ఏకీకృత జాతీయ విధానం లేకపోవడం ఒక పెద్ద లోటు. చిన్న సృజనాత్మక సంస్థలు, వ్యక్తులు పెట్టుబడి పొందడంలో ఇబ్బందు లు ఎదుర్కొంటున్నారు.

బ్యాంకులు ఈ ప్రాజెక్టులకు ఆర్థికంగా మద్దతు ఇవ్వడానికి వెనుకాడుతున్నాయి. కాపీరైట్ ఉల్లంఘనలు (పైరసీ), పేటెంట్, ట్రేడ్‌మార్క్స్ ఉల్లంఘనలు సృజనకారుల ఆదాయాన్ని, ప్రోత్సాహాన్ని తగ్గిస్తున్నాయి. బలహీనమైన చట్ట అమలు ఒక సమస్యగా మారింది. సృ జనాత్మక కార్యకలాపాలకు అవసరమైన మౌలిక సదుపాయాలు (మెరుగైన స్టూడియోలు, ప్రదర్శన వేదికలు), సాంకేతిక పరిజ్ఞానం అన్ని ప్రాంతాల్లో అందుబాటు లో లేవు.

సాంప్రదాయ కళారూపాల్లో నై పుణ్యం ఉన్నప్పటికీ, డిజిటల్ యుగానికి అవసరమైన కొత్త నైపుణ్యాలు (డిజిటల్ మార్కెటింగ్, కంటెంట్ క్రియేషన్ టూల్స్, గేమ్ డెవలప్‌మెంట్) తగినంత సంఖ్యలో లేవు. స్థానిక, అంతర్జాతీయ మార్కెట్లకు సృజనాత్మక ఉత్పత్తులను అనుసంధానం చేయడంలో సమస్యలు ఉన్నాయి. సరైన మార్కెటింగ్, బ్రాండింగ్ లేకపోవడం ఒక లోటు.

అంతేకాక ఈ రంగంలో కచ్చితమైన పరిధి, ఆర్థిక సహకారం, ఎగుమతు లు, దిగుమతులపై సమగ్రమైన, నిరంతర గణాంకాలు ఇంకా అందుబాటులో లేవు. నిర్దిష్ట రంగాలపై (ఉదా॥కు: రత్నాభరణాలు, వస్త్రాలు, ఐటీ సేవలు) ఎగుమతి గణాంకాలు ఉన్నప్పటికీ, మొత్తం సృజనాత్మక ఆర్థిక వ్యవస్థపై కచ్చితమైన శాతం చెప్పడం కష్టం. ఈ డేటా కొరత విధానాల రూపకల్పనకు ఆటంకం కలిగిస్తోంది. 

‘వికసిత భారత్’కు చోదక శక్తి

సృజనాత్మక ఆర్థిక వ్యవస్థను ఒక కీలక రంగంగా గుర్తించి, దాని అభివృద్ధి కోసం ఒక సమగ్ర జాతీయ విధానాన్ని రూపొందించాలి. వివిధ మంత్రిత్వ శాఖల మధ్య సమన్వయాన్ని పెంపొందించాలి. సృజనాత్మక ప్రాజెక్టుల కోసం ప్రత్యేక నిధులు, గ్రాంట్లు, తక్కువ వడ్డీరేట్లకు రుణాలు అం దించే ఏర్పాటు చేయాలి. వెంచర్ క్యాపిటల్, ప్రైవేట్ ఈక్విటీలను ఇందులోకి ఆక ర్షించాలి. కఠిన చట్టాలు, వాటి సమర్థవంతమైన అమలు ద్వారా పైరసీని నిర్మూలిం చాలి.

సృజనకారులకు వారి హక్కులపై అవగాహన కల్పించాలి. పాఠశాల స్థాయి నుంచే సృజనాత్మకతను ప్రోత్సహించాలి. సృజనాత్మక ఆర్థిక వ్యవస్థ కేవలం కళలు, సంస్కృతికి సంబంధించిన విషయమే కా దు. ఇది ఆర్థికాభివృద్ధికి, లక్షలాది మందికి ఉపాధి కల్పనకు, దేశ అంతర్జాతీయ ప్రతిష్టను పెంపొందించడానికి ఒక శక్తివంతమై న సాధనం. మన సాంస్కృతిక శక్తిని, యు వ జనాభా నైపుణ్యాలను సృజనాత్మక ఆర్థిక వ్యవస్థద్వారా ఆర్థికాభివృద్ధికి వినియోగించుకోవచ్చు.

అపార సాంస్కృతిక వారసత్వం, వైవిధ్యం కలిగిన భారతదేశానికి ఈ ఆర్థిక వ్యవస్థ ఒక అద్భుత అవకా శాల నిధి. ఇది కేవలం ఆర్థిక వృద్ధికి మాత్ర మే కాక సామాజిక సమ్మిళితానికి, ప్రాం తీయ అభివృద్ధికి, దేశ ‘సాఫ్ట్ పవర్’ను ప్రపంచ వేదికపై ప్రదర్శించడానికి కూడా తోడ్పడుతుంది. భారతదేశం తన ‘వికసిత భారత్’ లక్ష్యాన్ని చేరుకోవడంలో సృజనాత్మక రంగం ఒక కీలకమైన చోదక శక్తిగా నిలవనుంది.

వ్యాసకర్త సెల్: 8247045230