నేదునూరి కనకయ్య :

12న ప్రపంచ బాలకార్మిక వ్యతిరేక దినం

బాలల హక్కులు, స్వేచ్ఛను హ రించే ‘బాల కార్మిక వ్యవస్థ’ దురాచారాన్ని రూపుమాపడానికి 2002 నుంచి ఐరాస, యూనిసెఫ్, ఐఎల్‌ఓ సం యుక్తంగా నిర్వహిస్తున్న కార్యక్రమంలో భాగంగా జూన్ 12న ప్రపంచ బాల కార్మిక వ్యతిరేక దినోత్సవాన్ని పాటిస్తున్నాం. ఐరాస రూపొందించిన సుస్థిరా భివృద్ధిలక్ష్యా ల్లో భాగంగా 2025 నాటికి బాల కార్మిక వ్యవస్థను అంతం చెయ్యాలని లక్ష్యంగా నిర్ణయించారు.

బాలకార్మిక సమస్య ఉధృతికి ఆజ్యం పోయడానికి ఉపయోగపడు తున్న అంశాలు అనేకం ఉన్నాయి. వాటి లో ప్రపంచీకరణ, కార్పొరెటీకరణ, ప్రైవేటీకరణల నేపథ్యంలో సాంకేతిక పరిణామా లు, ప్రభుత్వరంగంలో మార్పులు వంటివెన్నో. బాలకార్మిక వ్యవస్థ విశ్వవ్యాప్తమైం ది. ప్రపంచాన్ని పట్టిపీడిస్తున్న సామాజిక ఆర్థిక సమస్యల్లో ఇది ప్రధానమైంది. శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల్లో గణనీయమైన మార్పు లు చోటు చేసుకున్న 21వ శతాబ్దంలోనూ ఈ సమస్య ఇంకా పరిష్కారానికి  నోచుకోకపోవడం విచారకరం. 

బాల కార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలన కోసం పలు చట్టాలు ఉన్నప్పటికీ అవి పూర్తిస్థాయిలో అమలుకు నోచుకోవడం లేదు. దీనివల్ల బాల కార్మికుల సంఖ్య రోజురోజుకూ పెరుగుతోంది. బాలల హక్కులను కాలరాస్తున్న ప్రభుత్వాలకు ఐక్యరాజ్యసమితి (ఐరాస) హెచ్చరికలు, ఆదేశాలు జారీ చేస్తోంది కూడా. యునెస్కో వంటి అంతర్జాతీయ సంస్థలు దీర్ఘకాలికంగా కృషి చేస్తున్నప్పటికి మంచి ఫలితాలు రావడం లేదు.

అయిదేళ్ల నుంచి 15 ఏళ్ళలోపు పిల్లలను బాలకార్మికులుగా పరిగణిస్తారు. కొన్ని దేశాల్లో 17 నుంచి 18 ఏళ్లలోపు పిల్లలను బాల కార్మికులుగా భావిస్తారు. ప్రస్తుతం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 21 కోట్ల మంది బాల కార్మికులు ఉన్నట్లు ఐరాస అంచనా. పిల్లలు ఎవరైనా బాల కార్మికులుగా ఉన్నారంటే, వారి జీవన భద్రత, ప్రాథమిక హక్కులకు భంగం కలుగుతున్నట్లే భావించాలి.

అత్యంత దయనీయ స్థితి

బాల కార్మికులు ఆయా పరిశ్రమలలో ముఖ్యంగా తయారీ, మైనింగ్, ప్రత్యేకించి బాణసంచా తయారీ ఫ్యాక్టరీలు, హోటళ్లు, భవన నిర్మాణరంగం, ఇతరేతర సేవా రం గాలు, బిక్షాటన వృత్తి వంటి అనేక రంగాలలోనూ అత్యంత దయనీయ స్థితిలో  ఉంటున్నారు. వీరిలో చాలామంది అల్ప వేతనాలకు పని చేస్తుంటారు. అనేక ప్రైవే ట్ యాజమాన్యాలు వీరినుంచి శ్రమ దోపిడి చేస్తున్నాయి.

ఇటు సరైన ఆదాయాన్ని పొందలేక, అటు అమూల్య బా ల్యాన్ని బలి చేసుకుంటూ ఎందరో పిల్లలు దుర్భర జీవితాలను గడుపుతున్నారు. పేదరికం, నిరుద్యోగం, నిరక్షరాస్యత, చట్టాలపై పరిజ్ఞానం లేకపోవడం వంటి పరిస్థితులే బాల కార్మికుల సంఖ్య అంతకంతకూ పెరగడానికి కారణాలవుతున్నాయి. కనీసావస రాలు లేక దారిద్య్ర రేఖకు దిగువన జీవిస్తున్న బడుగు, బలహీన వర్గాల ప్రజలకు కొనుగోలు శక్తి లేకపోవడం కీలకమవుతున్నది.

దీనివల్ల తమ పిల్లలను బడిలో కాకుండా పనుల్లో చేర్చుతున్నారని పలు శాస్త్రీయ అధ్యయనాలు తెలుపుతున్నాయి. ప్రపంచంలో పావు శాతం జనాభా కఠిన దారిద్య్రాన్ని అనుభవిస్తున్నారు. ఆఫ్రికా, లాటిన్ అమెరికాలలో సైతం పేదరికం వల్లే పిల్లలు బాలకార్మికులుగా మారుతున్నారు. ఇంకొన్ని పేద దేశాలలో పిల్లలు విద్య అభ్యసించేందుకు కనీస సౌకర్యాలు లేవు.

మిథ్యగా మారుతున్న ఉచిత విద్య

భారత రాజ్యాంగంలో పేర్కొన్న ఉచిత విద్య పేద బాలలకు అందని ద్రాక్షగానే ఉంది. ప్రభుత్వం విద్యారంగ గురుతర బాధ్యత నుంచి తప్పుకొని ప్రైవేట్, కార్పొరేట్ విద్యాసంస్థలను ప్రోత్సహించడం అన్యాయం. ఫలితంగా పేదవారికి విద్య మిథ్యగానే మారింది. కార్పొరేట్ విద్య అత్యంత ఖరీదు కావడం వల్ల పేద బాలలు చదువుకు దూరమై కార్మికులుగా పని చేస్తున్నారు.

దేశంలో నెలకొన్న సామాజిక ఆర్థిక రాజకీయ సాంస్కృతిక పరిస్థితులు, ప్రభుత్వాలు అవలంబిస్తున్న అశాస్త్రీయ సమగ్ర విద్యాపాలనా విధానాలు, నిర్లక్ష్యం-ఉదాసీనత వంటివన్నీ బాలల విద్యకు పెద్ద ఆటంకాలుగా పరిణమించాయి. ఇంకా కొందరు పిల్లలు వంశపారంపర్యంగా వస్తున్న పనులు, వృత్తుల్లోనే నిమగ్నమవుతున్నారు. ఐఎల్‌ఓ అంచనా ప్రకారం ప్రపంచ వ్యాప్తంగా 15.2 కోట్ల మంది బాల కార్మికులు ఉండగా, వారిలో 7.2 కోట్ల పిల్లలు ప్రమాదకరమైన పనుల్లో కొనసాగుతున్నారు.

బాలకార్మిక వ్యవస్థపై ఉన్న నిషేధాన్ని ఎత్తి వేయాలనే వాదన సైతం బలపడుతున్నది. పర్యవసానంగా ప్రపంచంలోని ఆయా దేశాలు బాలకార్మిక వ్యతిరేక చట్టాలను నీరు గార్చే ప్రమాదం పొంచి వుందనే హెచ్చరికలు చోటు చేసుకుంటుండడం శోచనీయం. ఈ సమయంలో మనం సరైన నిర్ణయం తీసుకోకపోతే ఓ తరాన్ని కోల్పోయే ప్రమాదం వుంది. 

బాల కార్మికుల జీవితాలు సమస్యల వలయంగా మారాయి. ప్రాథమిక విద్యతోపాటు అవసరానికి అందాల్సిన సరైన వైద్యానికీ వారు నోచుకోవడం లేదు. పోషకాహార లోపం మరో భారీ సమస్య. దీనివల్ల బాలల్లో శారీరక ఎదుగుదల లోపిస్తున్నట్టు ఫిర్యాదులు వస్తున్నాయి. అనేక మానసిక, ఆరోగ్య సమస్యలు ఆ పసిహృదయాలను చుట్టుముడుతున్నాయి.

ఆశ్చర్యకరంగా తక్కువగా ఉండాల్సిన పని గంటలు కూడా బాలల విషయంలో ఎక్కువగా ఉంటున్నాయి. దీనికంతటికీ ఆయా ప్రైవేట్ యాజమాన్యాలే కారణం. పెద్దవాళ్లకు ఇవ్వాల్సిన స్థాయిలోకాక తక్కువ వేతనాలే ముట్ట చెబుతారు. వారితో సామర్థ్యానికి మించి పనులు చేయిస్తున్నారు. ఇంకా ప్రమాదకర పరిస్థితుల్లో సైతం పని చేస్తూ, భౌతికంగా లైంగిక దాడులను కూడా ఎదుర్కోవాల్సి వస్తుందని నివేదికలు వెల్లడిస్తున్నాయి. 

బహుముఖీన చర్యలు అవసరం

బాలకార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలన కోసం కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు బహుముఖ చర్యలు చేపట్టాలి. జాతి సంపదైన బాలలు కార్మిక వ్యవస్థలో మగ్గిపోతే దేశ భవిష్యత్తు ప్రశ్నార్థకమవుతుంది. బాలకార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలనకుగాను అన్ని కార్మిక చట్టాలను కఠినంగా అమలు చేయాలి. బాలలకు తగిన విద్య, శిక్షణ అందించి, విలువైన నిపుణతగల మానవ వనరులుగా వారిని తీర్చిదిద్దాలి.

ఉపాధి హామీ పథకం, సాంకేతిక నైపుణ్య అభివృద్ధి, సహకార సంఘాల ద్వారా సాంఘిక భద్రత పథకాలను పటిష్టంగా అమలు చెయ్యాలి. ఇటీవల ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ ప్రభుత్వం కరోనావల్ల తల్లిదండ్రులను కోల్పోయిన బాలలకు ప్రత్యేక పథకం ప్రవేశపెట్టడం హర్షణీయం. 

బాల కార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలనకు ప్ర భుత్వంతోపాటు స్వచ్ఛంద సంస్థలు, సా మాజిక సేవా సంఘాలు సమిష్టిగా కలిసి ఉద్యమించాలి. బాలలతో పని చేయించుకునే యజమానులకు కఠిన శిక్ష విధించా లి. బాలలందరికీ ఉచిత విద్య అందించేందుకు కృషిచేయాలి.

ఒక గుణాత్మక మా ర్పు తేవడం ద్వారా మాత్రమే బాలకార్మిక వ్యవస్థ నిర్మూలన సాధ్యమవుతుంది. పిల్లలను బడిలో చేర్పించినంత మాత్రాన ఈ సమస్య పరిష్కారం కాదు. వారి తల్లిదండ్రులు ఆర్థికంగా ఎదగడానికి అవకాశాలు కల్పించాలి. పెద్దలకు, యువకులకు కౌన్సెలింగ్ కేంద్రాలను ప్రారంభించాలి. బాలలకు పౌష్ఠిక ఆహారం అందించాలి. 

ప్రపంచ దేశాలలోకెల్లా బాల కార్మికుల సంఖ్యలో భారతదేశం ముందువరుసలో ఉండడం విచారకరం. దేశంలో దాదాపు కోటి వరకు బాల కార్మికులు ఉన్నట్లు అంచనా. 2025 నాటికి బాల కార్మిక వ్యవస్థను పూర్తిగా నిర్మూలించాలని సుస్తిరాభి వృద్ధి లక్ష్యాల్లో నిర్దేశించారు. ఈ దిశగా ప్రపంచ దేశాలు కృషి చెయ్యాలని బాలల హక్కుల రక్షణ పర్యవేక్షణకు పనిచేస్తున్న పలు సంస్థలు ప్రభుత్వాలకు సూచించా యి.

బాలలను హింస, దోపిడీ, దుర్వినియోగాల నుంచి పూర్తిస్థాయిలో రక్షించా లి. బాలల సంక్షేమమే అసలు లక్ష్యంగా, వారి బంగారు భవిష్యత్తుకు దీర్ఘకాలిక అభివృద్ధి వ్యూహంతో ముందడుగు వేయాలి. బాల కార్మిక రహిత భారత్ నిర్మాణానికి అందరం పాటు పడవలసిన అవసరం ఉంది. మానవీయ కోణంలో సమస్య పరిష్కారమయ్యేలా ప్రభుత్వాలు పటిష్ట చర్య లు చేపట్టాలి. ‘నేటి బాలలే రేపటి పౌరులు’ నినాదాన్ని నిజం చేసేలా ప్రభుత్వాలు తమ విధానాలను రూపొందించాలి. 

వ్యాసకర్త సెల్: 9440245771